Een overzicht van de grootste ontwikkelingen binnen de schuldhulpverlening

Geplaatst op

De ontwikkelingen in de schuldhulpverlening volgen elkaar in rap tempo op. Zo werd de Wsnp vorig jaar verkort van 36 naar 18 maanden, is er sprake van een recent wetsvoorstel betreffende de Participatiewet en is 1 juli 2024 de Gedragscode Schuldhulpverlening gewijzigd. We geven een overzicht van de grootste ontwikkelingen binnen de schuldhulpverlening.

Natuurlijk zijn we de afgelopen tijd druk bezig geweest met het doorvoeren van deze wijzigingen in het lesmateriaal en de leeromgeving. Onze cursisten zijn hierdoor altijd op de hoogte van de laatste ontwikkelingen. In het najaar starten er weer nieuwe opleidingen Schuldhulpverlening in Utrecht (6 september), Zwolle (8 oktober) en virtueel (4 november). Welke ontwikkelingen van de afgelopen tijd kun je als cursist zoal in de lesstof verwachten? 

Tip: ben je al schuldhulpverlener? Op 25 oktober start onze opfristraining schuldhulpverlening in Amsterdam. Op Prinsjesdag, 19 september, geven we bovendien een live webinar met een overzicht van het geplande regeringsbeleid van Kabinet Schoof en de gevolgen voor cliënten in de sociaal financiële hulpverlening. Deze duurt 90 minuten en is geaccrediteerd voor 2 Kiwa PE-punten. 

Eerst kijken we naar de wijzigingen betreffende de Faillissementswet. 

In de schuldhulpverlening is jarenlang gewerkt met een termijn van 36 maanden. Vorig jaar is dit plotseling verkort naar 18 maanden. Daar is vervolgens veel discussie over geweest: voor de cliënt is het wellicht heel fijn, maar voor de schuldeiser niet. Dit blijkt inmiddels vooral het geval te zijn voor kleinere schuldeisers. 

Als je in aanmerking wil komen voor een Wsnp-procedure, dan moet die te goeder trouw zijn. Dat betekent kort gezegd dat er geen schulden mogen zijn ontstaan uit frauduleus gedrag. De termijn hiervoor was ooit 5 jaar, maar die is teruggebracht naar 3 jaar. Eigenlijk geven ze cliënten nu sneller de mogelijkheid om alsnog in aanmerking te komen voor een Wsnp-procedure. De termijn van 5 jaar geldt wel nog steeds voor schulden die zijn ontstaan door een onherroepelijke strafrechtelijke veroordeling. 

Voorheen was het volgens de wet zo dat je alleen in aanmerking kon komen voor de Wsnp wanneer er een Msnp-traject aan vooraf gegaan was en deze mislukt was. Dat is nu in de Faillisementswet aangepast. Gemeenten kunnen de schuldenaar nu direct doorgeleiden naar de Wsnp wanneer het bewijsbaar is dat het beproeven van een buitengerechtelijke schuldregeling zinloos is.  

Eerst mocht er de afgelopen 10 jaar geen Wsnp-procedure zijn geweest, om een nieuwe te mogen opstarten. Dit is geen harde eis meer. In andere woorden: je mag eerder weer een nieuwe procedure starten, binnen die 10 jaar. De rechter zal alsnog altijd kijken of er redenen zijn om de Wsnp af te wijzen. 

Via uitspraken van rechtbanken zijn er de afgelopen tijd nuances aangebracht in bovenstaande veranderingen van de wet. Zowel de nieuwe wet- en regelgeving en nuances zijn meegenomen in het lesmateriaal, waardoor je tijdens het volgen van de opleiding altijd op de hoogte bent van de geldende jurisprudentie op dat moment. 

Ook rondom de Participatiewet is veel discussie geweest. De Participatiewet is onderdeel van het Implementatieplan ‘Aanpak geldzorgen, armoede en schulden’. Het plan is in 2015 gestart om te kijken of er manieren zijn om de armoede te verminderen in Nederland. Het doel was onder andere een halvering van het aantal mensen in armoede in 2030. Met de huidige cijfers lijkt het erop dat we deze halvering gaan behalen.

Een ander doel was een halvering van het aantal mensen met problematische schulden in Nederland. Daarvan zijn we echter niet op koers om dit doel te behalen. In 2015 had 8 procent van de huishoudens problematische schulden. Dit is inmiddels 8,8 procent. In plaats van een daling, is er sprake van een stijging. De komende jaren is er dus nog veel werk aan de winkel.

Een nieuw wetsvoorstel genaamd ‘Participatiewet in balans’ moet de hardheid in de huidige wet wegnemen. De wet is nu zo ‘hard’ dat er allemaal regels zijn waar je aan moet voldoen om te voorkomen dat je niet je uitkering kwijt raakt. Dit werkt in de praktijk niet, omdat de menselijke maat ontbreekt. De Participatiewet in balans kijkt daarom veel meer naar wat mensen kunnen en wat ze nodig hebben. Daarbij is er meer ruimte voor hulpverleners om hen hierbij te helpen. 

De ministerraad heeft vrijdag 21 juni ingestemd met dit wetsvoorstel en de wet ligt nu bij de Tweede Kamer. 

In de Participatiewet in balans zijn 20 nieuwe maatregelen voorgesteld. Eén daarvan is bijvoorbeeld dat giften tot 1.200 euro niet worden gekort op de uitkering. Nu is de wet zo rigide dat er discussies ontstonden of een tas met boodschappen al moest worden gezien als gift, en als reden gezien moest worden om te korten op een uitkering. 

Daarnaast is er ook een fundamentele herziening van de Participatiewet nodig, waarbij de menselijke maat, vertrouwen en eenvoud centraal staan. Dit vereist dat de vakkundigheid van professionals, zoals schuldhulpverleners en gemeenten, versterkt wordt. 

Er wordt momenteel veel focus gelegd op de terugkeer naar de arbeidsmarkt, terwijl dit wellicht misschien niet mogelijk is. De Participatiewet in balans stelt voor om een deel van deze focus te verleggen naar maatschappelijke participatie. Een groot verschil is ook het vervallen van de taaleis en de tegenprestatie voor mensen in de bijstand. 

Per 1 juli 2024 is de Gedragscode Schuldhulpverlening gewijzigd. Deze aanpassing vloeit voort uit de halvering van de aflostermijn in de Msnp en de Wsnp. De aanpassing gaat vooral om de definitie van problematische schulden en het doen van een nul-aanbod. Oftewel: wat doen we als er geen afloscapaciteit is bij een cliënt, hoe gaan we daarmee om in de minnelijke regeling?

De NVVK geeft aan met deze wijziging aan te sluiten bij de Basisdienstverlening: de landelijk overeengekomen aanpak om het help- en begeleidingsaanbod van gemeenten naar een gelijk basisniveau te brengen. Het doel hiervan is dat alle mensen in Nederland te maken krijgen met dezelfde schuldhulpverlening. 

Dit zijn kort de grootste ontwikkelingen in de schuldhulpverlening van de afgelopen tijd. De impact en de gevolgen van de wijzigingen worden uitgebreid besproken tijdens de opleiding Schuldhulpverlener. Deze gaat in het komend najaar weer van start:

  • Utrecht (6 september)
  • Zwolle (8 oktober)
  • Virtueel (4 november)

Kijk hier voor meer informatie over de inhoud van de opleiding